Yunanistan’ın İngiltere’nin teşvikiyle 19 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal etmesiyle Türkiye ortasında bir savaş başladı. 30 Ağustos 1922’de Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı, Yunanistan’ın adeta felaketi oldu. Savaş sonrası Türkiye Cumhuriyeti kurulurken 12 sene sonra akıllara gelmeyecek bir şey oldu.
Savaşta yenik düşen Yunanistan’ın lideri Eleftherios Venizelos, 1934’te savaşın galibi Mustafa Kemal Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
Eleftherios Venizelos
Yunanistan’ın o dönemki başbakanı Eleftherios Venizelos, savaşta yenik düşmüştü fakat beklenmedik bir atılımda bulundu. Eleftherios Venizelos, 1934’te savaşın galibi Mustafa Kemal Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
Venizelos, 1930 yılında Ankara’yı ziyaret etmiş ve burada Mustafa Kemal Atatürk ile baş başa görüşerek Türk-Yunan Dostluk ve İşbirliği Anlaşması’nı imzalamıştı. Bu muahede, iki ülke ortasında askeri ittifakları engelleme, uyuşmazlıkları müzakerelerle çözme ve üçüncü ülkelerin taarruzlarına karşı tarafsız kalma üzere hususları içeriyordu.
Eleftherios Venizelos ve Atatürk
Eleftherios Venizelos, Mustafa Kemal ile yüz yüze tanışmış olmasından duyduğu memnuniyeti anılarını kaleme aldığında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusunun karakterinden, samimiyetinden ve Türkiye’de yaptığı reformlardan son derece etkilenmiş olduğu görülüyor.
ATATÜRK’Ü NOBEL BARIŞ ÖDÜŞÜ’NE ADAY GÖSTERDİ
Venizelos dünyayı şaşırtan atağını 1934 yılında gerçekleştirdi. Venizelos, Mustafa Kemal Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
BBC Türkçe’de yer alan yazıya nazaran Venizelos, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün kişiliğinden ve Türkiye’deki reformlardan derinden etkilendi. 1934 yılında, Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermesi, hem şahsî bir takdir hem de Türk-Yunan barışının kalıcı olması tarafındaki inancını tabir ediyordu. Venizelos, Nobel Komitesi’ne yazdığı mektupta, Atatürk’ün barış sağlama gayretlerine ve iki ülke ortasındaki dostluğa olan katkısını övgüyle belirtti.
Venizelos’un mektubunda şu sözler yer aldı:
“Küçük Asya Felaketi ertesinde saygın bir ulus devlet olarak yine doğan ve anlaşabileceğimize kani olduğumuz Türkiye, uzattığımız dostluk elini büyük bir içtenlikle sıkarak kabul etmiştir.
Bu yaklaşımımız, halkların düne kadar olan çok önemli uyuşmazlıklarını gidermelerine örnek olacak. Halklarımız, yalnız olumlu sonuçlar getiren samimi bir barışın nimetlerinden faydalanacak. Yaklaşımımız, gerek ülkelerimizin gerekse de Yakın Doğu’nun (Orta Doğu ima ediliyor) barış sistemine hizmet edecektir.
Bu barışın sağlanmasında en kıymetli katkıyı gösteren kişi, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’dan oburu değildir.
Bu nedenle, 1930’dan bu yana Yunanistan hükümeti başkanı olarak Yakın Doğu’ya yeni bir periyot getiren ve barışı sağlayan Türk-Yunan paktının imzalanmasından sonra, siz Nobel Barış Mükafatı saygın üyelerine, Mustafa Kemal Paşa’yı bu değerli mükafata layık görmekten erdem duyduğumu belirtir; adaylığını kabul etmenizi arz ederim.”
Ancak, 1934 Nobel Barış Mükafatı, Milletler Cemiyeti’nin Dünya Silahsızlanma Konferansı’na katkıda bulunan İskoçya kökenli siyasetçi Arthur Henderson’a verildi.
ELEFTHERİOS VENİZELOS KİMDİR?
Eleftherios Venizelos, çağdaş Yunanistan’ın kıymetli önderlerinden biri olarak bilinir ve Osmanlı topraklarındaki Yunan nüfusun Yunanistan’a katılmasını amaçlayan “Megali İdea”nın savunucusuydu. Yunanistan’da toplam yedi devir başbakanlık yaptı ve savaşın akabinde ülkenin ıslahatları ve barış sürecindeki katkılarıyla tanındı. 1930 yılında Türk-Yunan Dostluk Anlaşması’nı imzalayarak değerli bir adım atmış, lakin 1936 yılında hayatını kaybetmiştir. Venizelos’un mezarı, doğduğu Girit adasında bulunmaktadır.
