Türkiye’de geçen yıl direkt uyuşturucu ilişkili 300 vefatın 148’ine neden olan, kullanıcıları ortasında ‘kristal’ ismiyle bilinen metamfetaminden kaynaklı 5 yılda 601 kişi ömrünü yitirdi. Merkezi hudut sistemine tesirinden kullanıcılarının ‘zombi’ üzere görünme haliyle tanımladığı unsurda, geçen yıl yurt içinde, bu yıl da gümrüklerde ülke tarihindeki en yüksek yakalama ölçüsüne ulaşıldı.
Türkiye’de uyuşturucu imali ve ticaretiyle mücadele; Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Kıyı Güvenlik Komutanlığı ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü, Tarım ve Orman Bakanlığı, Adli Tıp Kurumu (ATK), Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) üzere kurumlarla iş birliğiyle yürütülüyor.
İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Hatalarla Gayret Başkanlığı tarafından kurumlara ilişkin bilgilerle hazırlanan 2024 Türkiye Uyuşturucu Raporu’na nazaran, 2022 yılında 246 bin 237, 2023 yılında ise yüzde 2,3 artışla 251 bin 851 olaya müdahale edildi. Bu olaylarda 313 bin 416 kuşkulu yakalandı. 2023 yılında gerçekleşen 251 bin 851 uyuşturucu olayının hata tiplerine nazaran dağılımı şöyle:
“Olayın yüzde 82,6’sı 207 bin 971’i kullanma gayeli uyuşturucu husus satın almak, kabul etmek ve bulundurmak, 38 bin 21 olay uyuşturucu husus imal ve ticareti, 4 bin 902 olay Unsurların Murakabesi Hakkında Kanuna muhalefet, 814 olay uyuşturucu yahut uyarıcı unsur kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme, 143 olay ise 3298 sayılı Uyuşturucu Hususlarla İlgili Kanuna muhalefet kapsamında gerçekleşti.”
Ülke tarihinin en yüksek metamfetamin yakalama miktarı
Geçen yıl tüm kolluk üniteleri tarafından 3 ton 314 kilogram eroin, 77,9 ton esrar, 21,4 ton skunk, 2 ton 502 kilogram kokain, 5 milyon 227 bin 853 ecstasy, 13 milyon 760 bin 337 captagon, 21 ton 912 kilogram metamfetamin, 1 ton 994 kilogram uyuşturucu ve hayal gösterici tesirleri olan, büsbütün sentetik hususlar ele geçirildi.
Ele geçirilen unsur ölçüsüne nazaran metamfetamin geçen yıl, evvelki yıla nazaran, yüzde 35 artışla dikkati çekti. 2023 yılında 65 bin 800 metamfetamin olayı gerçekleşti. Bu olaylarda 88 bin 583 kuşkulu yakalandı. Türkiye’de metamfetamin yakalamalarına 2019’da başlandı. Ele geçirilen metamfetamin ölçüsü 2020, 2021 ve 2022 yıllarında süratle arttı. 2021’de 5 bin 528 kilogram, 2022’de 16 bin 210 kilogram metamfetamin ele geçirildi. 2023 yılında ülke tarihindeki en yüksek metamfetamin yakalama ölçüsüne ulaşıldı.
Madde ilişkili 300 ölüm
Geçen yıl direkt unsur irtibatlı 300 vefat meydana geldi. 2013’te 232 olan direkt unsur kontaklı vefat, 2017 yılında yüzde 306 artışla 941’e yükseldi. 2018 yılından itibaren husus temaslı vefatlar düşüşe geçti ve bu trend 2022 yılına kadar devam etti. 2023’te ise bir evvelki yıla nazaran, yüzde 22 artışla 300’e yükseldi. Unsur ilişkili ölümlerin cinsiyet dağılımları incelendiğinde, 2022 yılında 219 erkek, 27 bayan, 2023’te ise 277 erkek, 23 bayan olarak kayıtlara geçti.
Ölümlerin 148’i metamfetamin kaynaklı
Geçen yıl 300 vefatın 185’i çoklu husus kullanımından kaynaklandı. Son yıllarda toplumu yüksek derecede tehdit eden metamfetamin hususu kaynaklı mevt sayısı süratle arttı. 2023 yılında direkt unsur ilişkili 300 mevt olayının 148’inde metamfetamine, 42’sinde eroine, 89’unda ecstasy’ye rastlandı. 185 çoklu unsur kullanımından kaynaklı vefatın yüzde 53,5’inde metamfetamin görüldü. Tekil husus kullanımından kaynaklı 49 mevtin yüzde 42,6’sı metamfetaminden oldu.
Metamfetaminden 5 yılda 601 kişi öldü
Son periyotta metamfetamin kullanım yaygınlığı, bu husus kaynaklı mevt sayılarına da yansıdı. 2018 yılında 657 unsur ilişkili mevt olayının 41’i, 2019’da 342 husus temaslı vefat olayının 49’u, 2020’de 314 unsur irtibatlı vefat olayının 98’i, 2021’de 270 husus ilişkili mevt olayının 125’i, 2022’de 246 husus irtibatlı vefat olayının 140’ı metamfetaminden kaynaklandı. Çok doz ölümlerin en yüksek görüldüğü 2017 yılında meydana gelen ölümlerde metamfetamin görülme oranı yüzde 7,7 iken, 2023 yılında bu oran yüzde 46,3 oldu. Tek başına metamfetamin kaynaklı vefatlar 2017 yılında yüzde 0,3 iken, 2023 yılında yüzde 42,6’ya çıktı.
Kaçakçılıkta maksat, ticarette transit ülke
Raporda, yasa dışı uyuşturucu pazarlarında toz, kristal, sıvı ve tablet formunda bulunan metamfetaminin, kolluk üniteleri tarafından gerçekleştirilen yakalamaları göz önüne alındığında, Türkiye’nin metamfetamin kaçakçılığında ‘hedef ülke’, coğrafik pozisyonu sebebiyle de ticaretinde ‘transit ülke’ olduğu belirtildi.
Bu yıl 3 ton 332 kilogram metamfetaminin ülkeye girişi engellendi
Metamfetaminin ticaretinde transit ülke pozisyonundaki Türkiye’de, Ticaret Bakanlığı’nın gümrük koruma takımları bu unsurun ülkeye girişini engellemek emeliyle çalışmasını sürdürdü. Bakanlık datalarına nazaran, gümrüklerde bu ocak-ağustos periyodunda 3 ton 332 kilogram metamfetamin ele geçirildi. Bilgilere nazaran ele geçirilen metamfetamin ölçüsü, kayıtların alındığı 2015 yılından itibaren en yüksek ölçüye ulaştı. 2019’da 36 kilogram ele geçirilen metamfetamin ölçüsü, 2020’de 453 kilograma ulaştı. 2019’dan itibaren ele geçirilen metamfetamin ölçüsü süratle arttı. 2021’de 744 kilogram, 2022’de 4 ton 543 kilogram, 2023’te 3 ton 33 kilogram metamfetamin ele geçirildi.
Tehlikeli ‘kristal’ bağımlılarında ‘zombi’ görünümü
Merkezi hudut sistemi uyarıcısı sentetik unsur olan metamfetamin, kullanıcıları ortasında ‘met, kristal, ateş-buz’ olarak bilinip, tesirinden ötürü ‘zombi’ üzere görünme haliyle tanımlanıyor.
Tedavi görenlerin yüzde 37,1’i metamfetaminden
Uyuşturucu bağımlılığı tedavisi 32 vilayetteki 1396 yatak kapasiteli 60 merkezde gerçekleştiriliyor. Yataklı tedavi merkezlerine geçen yıl 16 bin 291 müracaat yapıldı. Tekrarlanmış olaylar çıkarıldığında toplam tekil kişi sayısı 13 bin 168 olarak kayıtlara geçti. Hastaların tedavi gördükleri unsur tiplerine nazaran dağılımları şöyle:
“Yüzde 28’i eroinden, yüzde 37,1’i metamfetaminden, yüzde 11,2’si esrardan, yüzde 4,9’u sentetik kannabinoidden, yüzde 4,2’si öbür opiyatlardan, yüzde 4’ü kokainden, yüzde 0,7’si ecstasyden, yüzde 1,1’i uçucu unsurdan, yüzde 8,9’u ise öbür hususlar.” (DHA)